Eργαστηριακό μάθημα στο πεδίο

Προσεγγίζοντας την Αγροδασοπονία στην πράξη

Εργαστηριακό μάθημα στο ερευνητικό πεδίο

Το διήμερο 7 και  8 Ιουνίου 2024, φοιτητές και φοιτήτριες του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ», παρακολούθησαν οργανωμένο βιωματικό εργαστήριο Αγροδασοπονίας στο πεδίο.

Με αφετηρία το Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος στο Καρπενήσι, πραγματοποίησαν την ερευνητική τους προσέγγιση ακολουθώντας τις υψομετρικές ζώνες  βλάστησης, από τα βοσκώμενα δάση κωνοφόρων  και τα δασολίβαδα του Τυμφρηστού, έως και τη ζώνη δρυός και τα παραποτάμια αζωνικά πλατανοδάση που αποδεκατίζονται από το μεταχρωματικό έλκος.

Η καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Αγροδασοπονίας και Δασικής Εδαφολογίας κ. Αναστασία Παντέρα αναλύει τα οικολογικά χαρακτηριστικά των ορεινών δασολίβαδων του Τυμφρηστού και τις αλλαγές που καταγράφουμε με την έλλειψη της παραδοσιακής βόσκησης.

Στην ιστορική τοποθεσία Σωτήρα Φραγκίστας παρατήρησαν την εκτεταμένη νέκρωση αιωνόβιων μνημειακών δένδρων πλατάνου και προβληματίστηκαν για τη διαδικασία εξάπλωσης του μύκητα με ανθρώπινη αμέλεια, ενώ στον παραδοσιακό νερόμυλο του κ. Χαράλαμπου Γαλανού, είχαν την ευκαιρία να καταγράψουν την ζωντανή μαρτυρία του εξαιρετικού μυλωνά, τόσο για την συνδυαστική καλλιέργεια καλαμποκιού και φασολιών, όσο και για την  τεχνική της παραδοσιακής υδροκίνησης.

Υπέροχος τεχνίτης του μύλου και του ξύλου ο Χαράλαμπος Γαλανός, πάντα χαμογελαστός και πρόθυμος να απαντήσει σε κάθε ερώτημα για την τέχνη που υπηρετεί και την παραδοσιακή καλλιέργεια σιτηρών στα ορεινά.

Οι ορεινές κοινότητες της Ευρυτανίας αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής των αρχών της Αγροδασοπονίας, καθώς για αιώνες τα νοικοκυριά αξιοποιούσαν τους περιορισμένους φυσικούς πόρους και τις μικρές ιδιοκτησίες γης με πολλαπλές χρήσεις γεωργίας και κτηνοτροφίας, εξασφαλίζοντας ποιοτικά αγροδασικά προϊόντα διατροφής και πρώτες ύλες για θέρμανση, κατασκευές, κ.α. με αξιοθαύμαστες τεχνικές που διατηρούνται ως τις μέρες μας.

Στον παραδοσιακό νερόμυλο και τη νεροτριβή της Φραγκίστας, αειφορική διαχείριση του φυσικού πόρου του νερού και  κυκλική οικονομία καλλιέργειας καλαμποκιού και παραγωγής αλευριών.

Ένα επιτυχημένο παράδειγμα αγροδασοπονικής παραγωγικότητας και επιχειρηματικότητας είχε την ευκαιρία να αναλύσει στους φοιτητές, ο συνεργάτης του Εργαστηρίου Αγροδασοπονίας κ. Παναγιώτης Μακρής, στο οικογενειακό ελαιοτριβείο στον Άγιο Γεώργιο Επισκοπής. Ο Παναγιώτης, πιστός σε ένα όραμα επανακατοίκησης των ορεινών οικισμών  και ανάδειξης των φυσικών και επιχειρηματικών πλεονεκτημάτων της περιοχής του, διατηρεί παραδοσιακούς ελαιώνες και παράλληλα ασκεί αγροτουρισμό και εναλλακτικό τουρισμό στην λίμνη Κρεμαστών.

Η ερευνητική ομάδα είχε την χαρά να παρακολουθήσει ξενάγηση και διερμηνεία των λειτουργικών δυνατοτήτων του ελαιοτριβείου, που με επιλεγμένες καινοτόμες πρακτικές παράγει λάδι υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας που κυκλοφορεί πλέον στην αγορά με χαρακτηριστική επωνυμία και ονομασία προέλευσης των Ευρυτανικών Αγράφων.

Η δεύτερη ημέρα βρήκε την ομάδα των φοιτητών στο δάσος βαλανιδιάς του Ξηρομέρου, που αποτελεί για περισσότερο από μια δεκαετία, πειραματική επιφάνεια του Τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος. Επισκέφτηκαν τις κοινότητες που διατηρούσαν και εκμεταλλεύονταν το δάσος για δεκαετίες με την διαχειριστική πρακτική της βόσκησης, αλλά και της αξιοποίησης των μη ξυλωδών προϊόντων των δένδρων δρυός, που πρόφερε ένα σημαντικό εισόδημα στα νοικοκυριά. Οι καρποί των αιωνόβιων μνημειακών δένδρων, δεν είχαν μόνο διατροφική αξία για τους ανθρώπους και τα ζώα τους, αλλά ήταν και  παραμένουν και σήμερα ιδιαίτερης αξίας βαφική ύλη.

Λίγοι αλλά επίμονοι κάτοικοι εξακολουθούν να εκτιμούν τις πολλαπλές αξίες του βαλανιδοδάσους και να  καταβάλλουν προσπάθειες για ανάδειξη των προϊόντων του, αλλά και των μονοπατιών που συνέδεαν τις τοπικές κοινότητες με το δάσος και τα αρχαιολογικά και θρησκευτικά μνημεία της περιοχής.

Παρακολούθηση της συμβιωτικής σχέσης μυκόριζας στο ριζικό σύστημα των δένδρων, καθώς των μικροοργανισμών του εδάφους που εγγυόνται την υγεία και την ανθεκτικότητά του.

Οι καθηγητές Παπαδόπουλος και Σταμπουλίδης παραδίδοντας ένα ζωντανό μάθημα στα δασολίβαδα βαλανιδιάς Quercus ithaburensis Decne. subsp. macrolepis του Ξηρομέρου

Το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό του τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος φιλοδοξεί να εμπλέξει τους μεταπτυχιακούς του φοιτητές στα ερευνητικά του προγράμματα, πιστό στον ακαδημαϊκό του ρόλο και στην σύνδεση του εκπαιδευτικού έργου με την έρευνα και τις ανάγκες της κοινωνίας.